Orta illik temperatur göstəricilərinin taxıl əkinlərinin məhsuldarlığına təsirinin dəyərləndirilməsi
 |
Həmzə Xəlilov Ağakişi, i.e.d., professor |
| Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzi, direktorun müşaviri | |
| hamza_xelilov@mail.ru |
UOT: 504.32, 633.1
Tədqiqat Azərbaycan ərazisində atmosfer temperaturlarının orta illik səviyyəsinin taxıl əkinlərinin məhsuldarlığının dinamikasına təsirinin öyrənilməsinə yönəlib. Araşdırma 1992-2022-ci illərin məlumatları üzrə taxıl əkinlərinin məhsuldarlığının dəyişilməsinin orta illik temperaturlardan asılılığının polinom əmsallı xətti reqressiya modelinin qurulması əsasında aparılıb. Müəyyən olunub ki, orta illik temperaturun taxıl əkinlərinin məhsuldarlığının dəyişilməsinə təsirində hədd effekti özünü büruzə verir. Orta hava temperaturunun yüksəlməsi müəyyən səviyyəyədək taxıl əkinlərinin məhsuldarlığına artma istiqamətində təsir göstərir və bu zaman temperaturların yüksəlməsinə uyğun olaraq məhsuldarlığın artımının miqyas etibarilə azalması meyli formalaşır. Müvafiq kritik həddi keçdikdən sonra isə temperatur səviyyəsinin yüksəlməsi məhsuldarlığa aşağı düşmə istiqamətində təsir göstərir və bu halda temperaturların yüksəlməsinə uyğun olaraq məhsuldarlığın azalması miqyasının böyüməsi meyli yaranır. Model əsasında orta illik temperatur göstəricilərində dəyişikliklərin taxıl əkinlərinin məhsuldarlığının ixtisar olunması amilinə çevrilə bilməsi həddinə dair dəyərləndirmələr aparılır.
Azərbaycanda aqrar istehsalın artım templəri: dinamikasının xüsusiyyətləri və resurs amillərinin rolu
Xülasə Məqalədə Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi şəraitində həyata keçirilmiş əsaslı aqrar islahatlardan sonra kənd təsərrüfatı istehsalının ...
Kənd təsərrüfatında enerji istehlakı: səmərəlilik və dayanıqlılıq kontekstlərində baxış
Məqalədə Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatında enerji istehlakının dinamikası təhlil olunur. Göstərilir ki, aqrar sahədə ilkin enerji resursları sərfinin nisbətən ...
Kənd təsərrüfatında dayanıqlı intensivləşdirmə: post-transformasiya reintensivləşdirmə şəraitində imkanlar
Xülasə Müasir şəraitdə dayanıqlı intensivləşdirmə kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın dinamik yüksəldilməsinin ətraf mühitın qorunması tələblərinin gözlənilməsi və ...
Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlardan dayanıqlı istifadə mexanizmləri
Xülasə Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlardan (KTT) dayanıqlı istifadənin təmin olunması bu sahədə adekvat mexanizmlərin formalaşdırılması ilə bağlıdır. Məqalədə qeyd ...
Modern dəyər zəncirinə keçid şəraitində kənd təsərrüfatı məhsulları bazarında rəqabət mühitinin xüsusiyyətləri
Məqalədə müasir şəraitdə aqrar-ərzaq sistemlərində bazar strukturlarının spesifik cəhətlərinə və bunların rəqabət mühitinə təsiri məsələlərinə baxılır. Əsas diqqət ...
-
Aqrar sahənin rəqəmsallaşmasının inkişaf meyilləri
N. Mikayılova • UOT: 004.9, 631.1 • 2025 -
Rəqəmsal mühitin aqrar sahədə enerjidən istifadə vəziyyətinə təsiri
E. Əhmədzadə • UOT: 004.22, 631.1, 338.43 • 2025 -
Kənd təsərrüfatı məhsullarının ixrac coğrafiyasının formalaşmasına qravitasiya amillərinin təsiri
Y. Axundov • UOT: 330.43, 338.43, 339.5 • 2025 -
Toxumçuluğun inkişafı və ərzaq təhlükəsizliyinin təminatında rolu
R. Əliyev • UOT: 330.163, 338.432 • 2025 -
Aqrar sahədə əsas kapitala yönəldilən investisiyaların səviyyəsi və dinamikası
M. Hacıyev • UOT: 330.142.2, 338.43 • 2025 -
Aqrar sahəyə dövlət dəstəyinin rolu və əsas alətləri
C. Qocamanov • UOT: 338.43, 63.33 • 2025 -
Azərbaycanda fermer təsərrüfatlarının ölçüsü və məhsuldarlıq: çətinliklər və siyasət tədbirləri
P. Əliyev • UOT: 338.23, 338.43 • 2025
-
Müasir şəraitdə qlobal iqlim dəyişikliklərinin ərzaq təminatına təsiri
A. Qurbanzadə • UOT: 504.32, 631.1 • 2025 -
ISO standartlarının yaşıl transformasiyada rolu
Q. Şərifov • UOT: 332.02, 504.05, 504.06 • 2025 -
Kənd təsərrüfatı məhsullarının satış bazarlarının inkişaf amilləri
X. Cavadzadə • UOT: 338.433, 338.439.5 • 2025 -
Qida məhsullarının istehsalında yaşıl texnologiyaların tətbiqinin stimullaşdırılması
N. Rəhimov • UOT: 338.432, 338.439, 504.06 • 2025 -
Kənd təsərrüfatının ixtisaslaşması və regionlarda aqrar məhsullar bazarının inkişafı
C. Səfərov, E. Quliyev • UOT: 332.13, 338.436, 339.1 • 2025 -
İqlim dəyişikliklərinin kənd təsərrüfatında məhsul istehsalına təsir istiqamətləri
N. Muradov • UOT: 504.05, 504.32, 504.37, 631/635 • 2025 -
İqlim dəyişikliklərinin kənd təsərrüfatı sahələrinə təsiri
K. Məmmədova • UOT: 631.1, 632.92, 632.95 • 2025 -
Azərbaycanda fermerlərin istehsal vasitələrinə çıxışında kənd təsərrüfatı kooperativlərinin rolu
A. Əzimov • UOT: 338.43, 339.5, 339.543 • 2025
Fuad. İbrahimov
“Sosial-iqtisadi və Ekoloji Tədqiqatlar Mərkəzi” İctimai Birliyinin iqtisadi məsələlər üzrə eksperti
i.ü.f.d.
Ramiz. İsgəndərov
Azərbaycan Texniki Universiteti “İqtisadiyyat və statistika” kafedrası
i.e.d., professor
Azər. Qurbanzadə
Azərbaycan Kooperasiya Universiteti, “Beynəlxalq ticarət və logistika” kafedrası
i.ü.f.d., dosent
Pərviz. Əliyev
Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin Tədqiqatlar departamentinin direktoru,
Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin dissertantı